حج فریضه الهی و معنوی و برگرفته از عمق وجودی اسلام و سنت وحدانی و نبوی است . سنتی که طریق بندگی و خود سازی را در یک سرزمینی مقدس برای بشریت رقم میزند . مهمترین مسئله حاکم بر این فریضه فضلیت ،کرامت ،عظمت،ربوبیت ، معنویت و وحدت بوده که در یک زمان مشخص و در یک مکان معین حاجیان الهی بر استواری و قوت بخشیدن این مبانی اعتقادی و رفتاری هم افزایی می کنند .چرا که حج یک اهنگ و قصد قرب الی الله و در مسیر اخروی سازی بندگان دعوت شده است. اهمیت حج به دلیل فرضیت حج و حکمت ها و فضایل نهفته در آن هست که حاجی از طلیعه تا نهایت حج ، بر استمرار انجام واجبات و ترک محرمات می کند تا صیانت اعمال و حفظت گفتار را بر حول این محور بعد از حج تمرین و استمرار داشته باشد و خود را آماده یک سفر واقعی برای آخرت می کند که شرط این فرضیت توانایی و استطاعت بر حج هست .

وَ لِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ اِلَیْهِ سَبِیْلًا وَ مَنْ کَفَرَ فَاِنَّ اللهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِیْنَ  (سوره  آل عمران  آیه 97)

و مردم را حجّ و زیارت آن خانه به امر خدا واجب است بر هر کسی که توانایی برای رسیدن به آنجا دارد، و هر که کافر شود به خود زیان رسانده و خدا از جهانیان بی‌نیاز است.

با کمی تامل بر خلقت بشر در می یابیم که انسان در طول خود دوبار پارچه ندوخته سفید بر تن می کند اول در هنگام تولد پارچه سفید بر تن نوزاد می کنند و بر گوش آن اذان میخوانند تا این بشر تولد یافته آگاه باشد که از دنیای رحم مادر به دنیای بزرگ خلقت هستی پا نهاد و دوم بعد مرگ هست که پارچه به نام کفن بر تن انسان ازدنیا رفته می پوشانند و بار دیگر کلمات الله اکبر و الحمد الله و لا إله إلّا اللّه می خوانند که این انسان بداند از این هستی پا به دنیای ابدی و جاودان قدم گذاشت . اما خداوند بین تولد و مرگ یکبار دیگر فرصتی داده به بشر که با سفر معنوی حج جان تازه ای با صیقل دادن کالبد و روح خدایی خودش ببخشد و بار دیگر با خدای خود محرم شود و تعهد نماید که لباس پلید گناه را از زندگی برچیند و بر سفر پر عنایت و پر رزق الهی و با معنویت  بنشید و انهم در وعده گاهی بنام میقات حج هست ندای  اللهم لبیک لبیک لاشریک لک لبیک .... .سر دهد و این همان فضلیت و فرضیت  و معنویت حج هست که زمینه ساز برای سفر آخروی حاجیان هست .

مَنْ حَجَّ ِللهِ فَلَمْ يَرْفَثْ وَ لَمْ يَفْسُقْ رَجَعَ كَيَوْمٍ وَلَدَتْهُ اُمُّهُ

كسي كه كعبه را براي رضاي خدا زيارت نمود و جماع يا سخن لغو و معاصي از او صادر نشد، در حالي كه برمي گردد كه، همانند روزي كه از مادر متولد شده است گناهي ندارد.

از بعد معنوی نه سیاسی حج را مرکز و ثقل کسب معارف الهی و معنویت خدایی باید دانست و بر مکتب الهی و نبوی در این سفر تاسی باید گرفت . حاجیان بایستی از  تزکیه نفس و تعلیم عقاید و تهذیب رفتار با  ساختار بخشی و تاسی از مبانی عملی و نظری این فریضه الهی ، در طول سفر معنوی حج  چه در مکه مکرمه و چه در مدینه منوره تاسی بگیرند تا پس از رجعت در زندگی خود مسیرمعنوی را طی نمایند که با انجام و عمل به این فریضه‌ الهی، ارزشهای دینی در زندگی جاری  و ساری باشد.

  حاجی  باید بداند و لمس نماید ،موقعی که ازحج برمی‌گردد نورانی می‌شود همه‌اش از توجه به معنویت حج حکایت دارد، باید معنویت و خدایی در زندگی  آن رنگ بگیرد، اشک‌های در خانه خدای ما، قرآن خواندن ما و همه زندگی یک حاجی باید رنگ دیگری بگیرد.در کلامش کلام خدا ، در رفتارش صفات خدا، در سیرت و صورتش زیبایی های خدا و رنگ تک رنگی خدا دیده شود تا اسوه ایی باشد برای سایرین در زندگی دنیای امروز و این یعنی قبولی حج .

  از امام صادق (ع) درباره نشانه‌های قبولی حج سوال شد، فرمودند یکی ازنشانه‌های قبولی حج، تغییر رفتار حاجی بعد از حج است، این که دیگر به دنبال خطاها و گناهان گذشته نرود نشان از قبولی حج است و الا حضور فیزیکی در حج بدون معنویت و بدون تغییر رفتار خاصیت چندانی ندارد.

 پس ای حاجی عزیز این سفر را قدردان باش که توفیق این تشرف ،رزق و روزی الهی در زندگی برای رسیدن به غایت و کمال خلقت انسان برای رسیدن به میقات بزرگ آخرت هست و بدان  که اگردر میقات   حج، ذکر تلبیه گفتن، احرام بستن، طواف دور خانه خدا،   حال معنوی برای حاجی ایجاد نکرد باید در خود  تجدید نظر کنند، باید تمام لحظه‌لحظه‌های حضور در حج را رصد کنند و از آن بهره معنوی بگیرند.