گزارش : امید و نشاط‌ آفرینی

امید و نشاط و امید آفرینی یکی از ضرورت‌های زندگی انسان‌هاست، چون امید یعنی ایجاد هدف و نشاط،  یعنی زمینه‌سازی لذت‌ها و هیجاناتی که مؤلفه‌هایش باعث گشایش روان می‌شود. در واقع امید اجتماعی یکی از مؤلفه‌های حائز اهمیت در جامعه به‌شمار می‎آید که فقدان آن یأس، دلمردگی، افسردگی و غم را به جامعه می‌آورد.

بدون امید و نشاط، بنیان حیات مادی و معنوی بشر فرو می‌ریزد و اگر امید از زندگی انسان‌ها رخت بربندد، انگیزه فعالیت‌های فردی و اجتماعی او از بین می‌رود. در این حالت انجام هرگونه فعالیت مثبت از ساده‌ترین تا تخصصی‌ترین شکل آن، کاملاً دور از انتظار است.

امروزه با گسترش فن‌آوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی، رسانه‌های جمعی از ابزار‌های اصلی اثرگذار بر نگرش ها، ارزش‌ها، هنجار‌ها و رفتار مردم جوامع مختلف هستند.

به همین دلیل چندسالی است که رسانه‌های مخالف نظام جمهوری اسلامی و ایران قوی یک هدف مشترک برای خود تعریف کرده اند

مسأله امیدآفرینی و مقابله با ایجاد یأس در مردم و مسؤولان و ایجاد نشاط در جامعه همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار گرفته و از جمله 
مؤلفه‌های محوری در سخنان ایشان محسوب می گردد و در زمان‌های مختلف بر ضرورت این امر تأکید داشته‌اند. ایشان در سال‌های گذشته به مناسبت‌های مختلف تلاش دشمنان برای ایجاد ناامیدی در کشور را برملا کرده‌اند و ضرورت ایجاد امید در میان مردم را مورد تأکید قرار داده‌اند. 

 بر ان شدیم تا در این گزارش در خصوص افزایش امید و نشاط آفرینی در جامعه ،از نقطه نظرات کاربردی کارشناسان بهرمندبشیم

 محسن بزرگی از کارشناسان اجتماعی در تعریف امید و نشاط اینگونه می گوید : تعاریف مختلفی در باره این مفاهیم ارایه شده است. برخی امید را به منزله باور به آن چه که در آینده اتفاق خواهد افتاد یا احتمال دارد اتفاق بیفتد قلمداد می کنند. برخی دیگر امید را لذت ناپایدار می­ دانند که ناشی از تصوری از یک حالت یا امر آینده می­دانند که  ممکن است ایجاد شود. اما در مورد امید اجتماعی تعریف مشخصی از سوی متخصصین اجتماعی ارایه نشده است. برخی آن را امید مشترک مردم یک جامعه می­دانند. برخی هم از امید اجتماعی به عنوان ظرفیت­ یک جامعه یاد می_­کنند که می­ تواند در ساختن آینده تاثیرگذار باشد.

دکتر برزگر از روانشناسان : این روزها کشور بیش از هر زمان دیگری نیازمند آرامش و امیدآفرینی است چرا که امید لازمه حیات انسان‌ها و از شاخص‌های اصلی سرمایه اجتماعی است که موجب تلاش اعضای جامعه برای رشد و تعالی می‌شود. تقویت امید و توسعه سرمایه اجتماعی در جامعه باعث می‌شود تا کشوری با مردمان شاد، سالم، سرزنده و موفق داشته باشیم که انگیزه‌های فردی، جمعی و حس مسؤولیت‌پذیری و تعهد مدنی در آنها تقویت شده به نحوی که با درونی کردن ارزش‌ها و هنجارهای مشترک و ملی در جهت منافع عمومی حرکت می کنند. آنچه واضح است اینکه شور و نشاط اجتماعی و همچنین امید به آینده در بین مردم به دلایل متعددی تحت الشعاع قرار گرفته و این موضوع را می توان به راحتی در چهره های آنها و پایین بودن آستانه تحمل بسیاری از مردم سطح جامعه متوجه شد ومشاهده نمود و همین مسأله ضرورت ایجاد نشاط اجتماعی و امیدآفرینی را دو چندان کرده است.

زینب واثقی از تهیه کنندگانبرنامه تلویزیونی : مطالعات اخیر نشان داده است خانواده‌هایی که در حالت گسترده هستند و در یک خانه چند نسل زندگی کرده‌اند امید به زندگی بالا، ارتباطات عاطفی قوی و عمر طولانی‌تری دارند. از این‌رو شخصیت در نشاط نیز تأثیرگذار است. افراد خوش‌بین، دارای اعتمادبه‌نفس بالایی هستند و در مقابل افرادی که دارای مشخصه‌های بدبینی هستند، شخصیت متزلزل داشته و به نشاط نمی‌رسند.

دکتر نوروزی جامعه شناس ازاثر بخشی امید و نشاط در جامعه بر افراد و زندگی آنها گفت : وقتی افراد جامعه امیدوار باشند همه ظرفیت­ های فردی و ظرفیت ­های جامعه رشد می­ کند و نیز بستر مشارکت اجتماعی در آن جامعه شکل می­ گیرد و افزایش می­ یابد در همه جای دنیا مشارکت موتور محرکه جامعه است در مشارکت اعتماد هم است، با وجود این دو مولفه، سرمایه اجتماعی هم طبیعتا بالاتر خواهد بود. و اینها نسبت مستقیم با هم دارند؛ در جامعه ­ای که سرمایه اجتماعی بالا باشد، طبیعتا امید به آینده بیشتر خواهد بود. چه سرمایه­ گذاری بیشتر از این که ما بتوانیم امید را در جامعه افزایش بدهیم. در جامعه ­ای که امید نباشد افسردگی، هرج و مرج، بی تفاوتی است. در آن جامعه نشاط نیست. البته عکس این هم است جامعه ­ای که امیدوار است، نشاط و رضایت بالاتری دارد. ابعاد سلامت چه روانی و چه اجتماعی بالاتر خواهد بود. به همین دلیل یکی از انتظاراتی که از دولت هاست امید در دل مردم از بین نرود. امید که از بین برود یاس و ناامیدی جایگزین می­ شود در جامعه ناامید مردم مایوس ­اند، در این جامعه اعتماد نخواهد بود و فاصله بین ملت و دولت در چنین جوامعی افزایش پیدا می ­کند. افزایش این فاصله تاثیر منفی روی امنیت جامعه می­ گذارد. اگر امید نباشد خشونت و … جای امید را می­ گیرد.

چگونه می­توان جامعه ای امیدوار داشت؟

علی نصیری از بازایان موفق ساری در پاسخ به این سوال اینگونه پاسخ داد: آموزش­ های فردی در نظام های آموزشی باید متمرکز بر موضوع چگونگی انگیزه زندگی، کار و تلاش را در افراد بصورت فردی افزایش دهیم همین انتظار از مدیران جامعه می­رود که قانون مداری و توجه به حقوق شهروندی، شفافیت، سلامت، مسئولیت پذیری، پاسخگو بودن را در کار و مسئولیت­ شان جاری و ساری کنند، اینها همه امید را افزایش می‌دهد. اگر در کنار این چندمولفه تعلق اجتماعی هم باشد، امید به زندگی افزایش می­ یابد که خود این تعلق اجتماعی پایبندی و انسجام را در جامعه  به دنبال دارد.

 احمد زاده از مدیران آموزش و پرورش در خصوص نقش آموزش و پرورش در امیدآفرینی و افزایش نشاط اجتماعی اظهار داشت:  یکی از محیط‌های تأثیرگذار ما برای افزایش امید اجتماعی آموزش و پرورش است. هیچ کسی نمی‌تواند نقش آموزش و پرورش را در این بخش منکر شود منتها آموزش و پرورشی که تفکر اجتماعی داشته باشد، در عین حالی که روی محفوظات کار می‌کند، روی مسائل و محورهای تعیین‌کننده‌های اجتماعی نیز بایستی کار شود و برای آموزش و ترویج آنها برنامه‌های طراحی و اجرا گردد.
 بی انگیزگی در دانش‌آموز تبعاتی شبیه خشونت، خودکشی، گرایش به مواد مخدر و غیره ….. را افزایش می دهد. در مدرسه چون افراد در سنین یادگیری هستند، بی‌انگیزگی می‌تواند روی کیفیت آموزش تاثیر بگذارد. آموزش و پرورش برای مقوله امید اجتماعی باید برنامه داشته باشد، چون یکی از محیط‌های اجتماعی مهم و مورد وثوق جامعه است.حضور دانش‌آموز و اولیاء آنها و عوامل مدرسه حداقل به مدت ۱۲ سال فرصت خوبی است که بتوانیم افرادی را وارد جامعه کنیم که تحرک، پویایی و انگیزه برای ساختن کشور در آنها بیشتر از ناامیدی و یأس باشد.

 رحمت رزاقی از مدیران صدا وسیما  نقش رسانه‌ها در امیدآفرینی و ایجاد نشاط اجتماعی را مهم دانست و اذعان داشت :
رسانه‌های ارتباط جمعی در جامعه با تأثیرات بی‌نظیری بر حوزه‌های شناختی و نگرشی افراد از طریق نوع اطلاعات ارسالی خود در امیدآفرینی اجتماعی نسبت به آینده مانند محرکی اساسی جهت پیشبرد رشد و بهبود فعالیت‌های اجتماعی نقش ایفا می‌کنند.
امروزه با گسترش فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی، رسانه‌های جمعی از ابزار‌های اصلی و اثرگذار در جوامع مختلف هستند. رادیو، تلویزیون و روزنامه به دلیل در دسترس بودن آسان و جذابیت‌های بی‌نظیر پرمخاطب‌ترین رسانه‌های جمعی نقش بسیار اساسی در امید بخشی به مردم و گسترش امیدواری جامعه دارند.

این رسانه‌ها با قالب‌های متنوعی که دارند ظرفیت بالایی در انتقال مفاهیم امیدبخشی به مخاطبان دارند. مخاطبان بیشترین اطلاعات روزمره را از رسانه‌ها دریافت می‌کنند، درباره پدیده‌های اجتماعی قضاوت می‌کنند، پس وظیفه سنگینی برعهده رسانه‌ها است.
همانگونه که پیش تر به آن اشاره شد،استکبار جهانی به دنبال آن است تا با سیاه‌نمایی و جنگ روانی ناامیدی را در جامعه ترویج دهد و برای این اقدام تدارک وسیع دیده است و چند میلیارد دلار هزینه کرده است تا وحدت جامعه را خدشه‌دار نماید. متأسفانه رسانه‌های معاند ایران اسلامی شب و روز در حال سم‌پاشی هستند و مدام به دنبال تزریق یأس و ناامیدی در جامعه هستند تا مردم را دلسرد کنند و مانع حرکت و همراهی آنها با نظام جمهوری اسلامی شوند.تمام تلاش آنها این است که یک نقطه ضعف، عیب و یا مشکلی را در جایی پیدا کنند و به بزرگنمایی و برجسته کردن آن در اذهان بپردازند.

رسانه‌های خارج از کشور تمایل دارند کاستی‌ها را پررنگ‌تر نشان بدهند، جالب است که این سؤال مطرح می‌شود مگر می‌شود در یک جامعه هیچ اتفاق مثبتی رخ ندهد چون هیچ گزارش مثبتی از وضعیت کشور در رسانه‌های معاند دیده نمی‌شود!!!

 در صورتی که رسانه ‌‌های داخلی نتوانند مخاطبان را جذب کنند، جامعه به شدت تحت ‌تأثیر برنامه‌های این رسانه‌ها قرار خواهد گرفت. بنابراین برنامه‌ریزی جدی برای تولید محتوای جذاب ضروری است و رسانه‌های داخلی باید با تلاش بیشتر به معرفی داشته‌ها و دستاوردهای متعدد و بزرگ انقلاب اسلامی بپردازند تا از این طریق چشمه امید را در جامعه به جوشش درآورند و مانع از دیده نشدن نقاط قوت کشور شوند. در واقع رسانه‌ها در کشور ما باید روحیه امیدآفرینی، موفقیت و تکاپو را در جامعه تزریق کنند تا بتوان با طرح ناامیدسازی دشمن مقابله کنند. 

اصحاب رسانه باید با تولید محتوای باکیفیت و فاخر به دفاع عالمانه از پیشرفت‌های بیش از چهار دهه عمر جمهوری اسلامی بپردازند، ضعف‌ها و کوتاهی‌ها را نیز به شکلی خیرخواهانه بازگو کنند و برای رفع آنها راهکار ارئه دهند. همچنین واقعیت‌ها و دشمنی‌های صورت گرفته از سوی اسکتبار جهانی علیه ایران اسلامی را بازتاب صحیح دهند که هر کدام از آنها از جنگ تحمیلی هشت ساله تا تحریم‌های چهل ساله و مشکل‌آفرینی‌های متعدد تا چه اندازه زمینه‌ساز مشکلاتی برای کشور شده است و با وجود تمام این اتفاقات باز هم کشور راه توسعه و رشد را پیموده است.

رسانه‌های داخلی در عرصه جنگ نرم و جهاد تبیین وظیفه و رسالتی بزرگ دارند و هر چند که آنطور که مورد نیاز بوده است، تجهیز نشده اند اما بایستی با کار جهادی کمبودهای امکانات را پوشش دهند و در جهاد تبیین تلاشی دوچندان داشته باشند. درواقع حاکمیت باید نگاهی جدید به تجهیز و تقویت رسانه‌های داخلی داشته باشد تا آنها بتوانند از ظرفیت لازم برای مقابله با رسانه‌های معاند برخوردار گردند.

برای افزایش امید و نشاط درجامعه چه باید کرد؟

علی عموزاد کارشناس مددکاری :باید رضایت مردم از حاکمیت بیشتر شود. جامعه به نوعی گفتمان اجتماعی نیاز دارد که روی تعیین کننده­ های اجتماعی اثر می ­گذارد؛ امید هم یکی از تعیین کننده ­هاست. اگر امید باشد شورش و هرج ومرج در جامعه اتفاق نمی افتد اگر امید باشد بحران اجتماعی اتفاق نمی­ افتد. اگر امید باشد خیابان برای بیان دیدگاه و نارضایتی ها نخواهد بود. امید است که جامعه را به نقطه­ ای می رساند که چشم ­انداز اصلاح امور در آینده را ببیند.

1. چون مقوله امید و نشاط اجتما­عی مقوله جدیدی حتی در جوامع جهانی است باید در محیط های مختلف با زبان های مختلف صحبت کرد و این مسئله را تحلیل موضوعی کرد.
2. رسانه هم یکی از وسایلی است که می ­تواند در ترویج این گفتمان کمک کند.

بهر حال  داشتن امید و نشاط  تأثیرات شگرفی بر موفقیت افراد در سازمان، پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان، موفقیت‌های ورزشی و سلامت روانی و غلبه بر بیماری‌ها دارد. فرد امیدوار با انگیزه و شوق بیشتری نسبت به دیگران خود را درگیر چالش‌های بسیار می‌نماید و با سازگاری و انطباق بیشتر نسبت به تغییرات محیطی در تحقق هدف خود می‌کوشد. 
امیدآفرینی و نشاط گرایی در میان جوانان، نیاز اصلی امروز کشور است، چون موضوع امید با خوش‌بینی، خودباوری و عزت نفس ارتباط نزدیک دارد و به طور مشخص نمی‌توان این ویژگی‌ها را در افراد مجزا و متمایز نمود.  انشالله مسوولان به این امر در برنامه ریزی کلان کشور باید توجه ویژه داشته باشند

گزارش- حسن رمضانزاده